Przestępstwa gospodarcze – porady prawne

Z tego artykułu „Oszustwo przy zakupie samochodu” dowiesz się:

• kiedy dochodzi do oszustwa przy sprzedaży samochodu?
• na czym polega oszustwo podczas kupna samochodu?
• kiedy sprzedaż samochodu jest przestępstwem oszustwa?
• jakie są najczęstsze oszustwa przy sprzedaży samochodów?
• jak zawiadomić o przestępstwie oszustwa podczas kupna samochodu?

Umów się na spotkanie z Adwokatem w siedzibie Kancelarii Adwokackiej przy ul. Rymanowskiej 5 w Warszawie dzwoniąc pod nr 697053659 lub mailowo na adres biuro@adwokat-stelmaszczyk.pl

Na czym polega oszustwo przy zakupie samochodu?

Przestępstwo oszustwa uregulowane w art.286 Kodeksu Karnego polega na wprowadzeniu w błąd lub wykorzystaniu błędnego przeświadczenia drugiej osoby celem doprowadzenia jej do niekorzystnego rozporządzenia mieniem dla osiągnięcia korzyści majątkowej.

Więcej o tym, kiedy dochodzi do przestępstwa oszustwa i co grozi za popełnienie przestępstwa oszustwa przeczytasz w artykule „Na czym polega przestępstwo oszustwa?”

Do oszustwa przy zakupie samochodu dochodzi wówczas, gdy sprzedawca wprowadził w błąd kupującego co do istotnych cech – właściwości sprzedawanego samochodu, takich jak. np. stan prawny pojazdu, przebieg samochodu, ilość i zakres dotychczasowych szkód komunikacyjnych, czyli tzw. wypadkowość auta w celu przekonania kupującego do nabycia samochodu za jak najwyższą cenę.

Innymi słowami:

Sprzedawca samochodu popełnia przestępstwo oszustwa z art.286 par. 1 Kodeksu Karnego, gdy w celu osiągnięcia korzyści majątkowej ( uzyskania jaka najwyższej ceny sprzedaży) wprowadza w błąd kupującego przekazując mu nieprawdziwe informacje o stanie prawnym lub stanie technicznym samochodu i w ten sposób doprowadza kupującego do niekorzystnego rozporządzenia mieniem ( a więc do zakupu samochodu)

Kiedy dochodzi do przestępstwa oszustwa przy zakupie samochodu?

Zachowanie sprzedawcy stanowi oszustwo przy zakupie samochodu,jeśli spełnia łącznie wszystkie wymienione niżej kryteria:

• sprzedawca wprowadza w błąd kupującego co stanu technicznego albo prawnego sprzedawanego samochodu
• sprzedawca doprowadza kupującego do niekorzystnego rozporządzenia mieniem – do zakupu samochodu, a więc do podjęcia decyzji, której kupujący by nie podjął gdyby nie został wcześniej wprowadzony w błąd
• sprzedawca działa w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, a więc w celu uzyskania pieniędzy ze sprzedaży pojazdu

Kiedy nie dochodzi do oszustwa przy sprzedaży samochodu?

Przestępstwo oszustwa można popełnić tylko umyślnie. To oznacza, że sprzedawca popełnia oszustwo przy zakupie samochodu, tylko wówczas, gdy działa umyślnie, a więc w sposób świadomy i celowy przekazuje kupującemu nieprawdziwe informacje o stanie technicznym lub prawnym sprzedawanego samochodu.

Sprzedawca samochodu nie popełnia przestępstwa oszustwa, jeśli przekazuje kupującemu niezgodne z prawdą informacje dotyczące samochodu samemu będąc przekonanym, że są prawdziwe.

Dla przykładu: sprzedawca samochodu zamieszcza w ogłoszeniu informację, że sprzedaje samochód z przebiegiem 100.000 km w przekonaniu, że tak rzeczywiście jest. Sprzedawca nie wie, że auto ma w rzeczywistości 300.000 km, gdyż licznik został przekręcony przez poprzedniego właściciela samochodu. W takim przypadku sprzedawca nie popełnił przestępstwa, gdyż nie wprowadził kupującego w błąd – nie przekazał mu świadomie nieprawdziwej informacji o stanie licznika samochodu.

W opisanej wyżej sytuacji kupujący może dochodzić od sprzedawcy zwrotu albo obniżenia ceny z powodu innego stanu licznika na podstawie przepisów o rękojmi w postępowaniu cywilnym. Sprzedawca ponosi wobec kupującego odpowiedzialność odszkodowawczą, ale nie poniesie odpowiedzialności karnej, gdyż nie popełnił przestępstwa oszustwa.

Przykłady oszustw przy zakupie samochodu

Poniżej podam przykłady najczęstszych oszustw przy zakupie samochodu:

Sprzedawca zapewnił kupującego, w ogłoszeniu, albo w ustnie, że samochód jest bezwypadkowe, choć wiedział, że auto uczestniczyło w poważnym wypadku. Kupujący nie kupiłby samochodu za ustaloną ze sprzedawcą cenę, gdyby znał prawdziwa historię samochodu.

Sprzedawca zataił przed kupującym, że rzeczywisty przebieg samochodu jest znacznie większy od przebiegu widniejącego na liczniku. W tym przypadku również kupujący nie kupiłby samochodu za cenę uzgodniona ze sprzedawca gdyby znał rzeczywisty przebieg pojazdu.

Sprzedawca oszukał – wprowadził w błąd kupującego, że auto przez cały okres użytkowania było serwisowane w autoryzowanym serwisie (często się zdarza, że sprzedawca przekazuje kupującemu sfałszowaną książkę serwisową pojazdu). Jeśli dla kupującego był to ważny argument za zakupem auta, wówczas mamy do czynienia z przestępstwem oszustwa.

Sprzedawca zataił – nie poinformował kupującego o wadach prawnych samochodu, a następnie okazało się, że nie był właścicielem pojazdu, albo na samochodzie jest ustanowiony zastaw, albo auto widnieje w bazie pojazdów poszukiwanych przez Policję.

Do oszustwa przy zakupie auta dochodzi wówczas, gdy błąd, w jaki został wprowadzony przez sprzedawcę kupujący był błędem istotnym, to znaczy był ważnym czynnikiem przemawiającym za zakupem samochodu po uzgodnionej ze sprzedawcą cenie.

Dla przykładu: zapewnienie kupującego przez sprzedawcę, że auto jest w 100% bezwypadkowe nie jest przestępstwem oszustwa, jeśli okaże się, że samochód uczestniczył w drobnej stłuczce, nie mającej znaczenia dla użytkowania i wartości pojazdu.

Jak zawiadomić o przestępstwie oszustwa przy zakupie samochodu?

Jeśli sprzedawca samochodu świadomie wprowadził w błąd kupującego co do stanu technicznego lub prawnego sprzedawanego samochodu, wówczas kupujący (oprócz możliwości żądania zwrotu pieniędzy lub obniżenia ceny na drodze postępowania cywilnego) może złożyć zawiadomienie o popełnieniu na jego szkodę przestępstwa oszustwa z art.286 par. 1 Kodeksu Karnego.

Kupujący może zawiadomić o popełnienia na jego szkodę przestępstwa oszustwa na dwa sposoby:

• pisemnie, a więc wysyłając do Prokuratury lub Policji pisemne zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa oszustwa

albo

• ustnie, a więc w Komisariacie Policji, wówczas z ustnego zawiadomienia o przestępstwie Policjant sporządza protokół przyjęcia zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa

W mojej ocenie lepszym rozwiązaniem jest wysłanie do Policji lub Prokuratury pisemnego zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa.

Więcej o tym, jak powinno wyglądać pisemne zawiadomienie o przestępstwie, jak napisać zawiadomienie o przestępstwie przeczytasz w artykule „Wzór zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa”

Umów się na spotkanie z Adwokatem w siedzibie Kancelarii Adwokackiej przy ul. Rymanowskiej 5 w Warszawie dzwoniąc pod nr 697053659 lub mailowo na adres biuro@adwokat-stelmaszczyk.pl

W pewnych sytuacjach, np. w przypadku gdy oskarżony dojdzie do wniosku, że chce walczyć o uniewinnienie od zarzucanych mu czynów, zachodzi konieczność cofnięcia złożonego wcześniej przed organem postępowania przygotowawczego wniosku o zezwolenie na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności.

Do kiedy możliwe jest cofniecie wniosku o dobrowolne poddanie się odpowiedzialności?

Zgodnie z art. 144 § 1 k.k.s. wniosku nie można cofnąć przez miesiąc od jego złożenia. Jednocześnie, cofnięcie wniosku na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności jest niedopuszczalne w przypadku, gdy wniosek wraz z aktami został już przesłany przez organ prowadzący postępowanie karne do Sądu rozpatrującego sprawę.

Cofnięcie wniosku o zezwolenie na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności należy szczegółowo przemyśleć, gdyż skorzystanie z dobrowolnego poddania się odpowiedzialności pozwala na szybkie zakończenie sprawy, a informacja o wyroku nie figuruje w Krajowym Rejestrze Karnym. Natomiast ponowne złożenie wniosku o dobrowolne poddanie się karze jest niedopuszczalne.

Ponadto kwoty pieniędzy, które zostały przekazane przy składaniu wniosku o zezwolenie na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności – należność Skarbu Państwa, która została uszczuplona przestępstwem skarbowym, grzywna, w przypadku cofnięcia tego wniosku, nie są zwracane oskarżonemu lub innemu wpłacającemu. Zgodnie z art. 144 § 3 k.k.s. kwoty te zatrzymuje się na poczet kar lub środków karnych, które mogą zostać orzeczone w wyroku sądowym. Dopiero, gdy Sąd orzeknie konieczność zapłaty niższej grzywny niż zabezpieczona wcześniej kwota, to różnica jest zwracana oskarżonemu lub innej osobie, która dokonała wpłaty.

Zadzwoń aby skonsultować swoją sprawę: 697053659 lub wyślij mail na: biuro@adwokat-stelmaszczyk.pl

W art. 17 § 2 k.k.s. przewidziane są trzy rodzaje spraw, w których wykluczone jest zastosowanie dobrowolnego poddania się odpowiedzialności. Przypadki te należy traktować jako wyjątki. Co do zasady, oskarżony może bowiem składać wniosek o udzielenie zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności i tym samym uniknąć skazania za przestępstwo skarbowe.

Negatywne przesłanki dobrowolnego poddania się odpowiedzialności:

• jeśli zarzucany czyn jest zagrożony karą ograniczenia wolności albo karą pozbawienia wolności. Sytuacja ta dotyczy przestępstw skarbowych, za które nie można orzec kary grzywny, a jedynie karę ograniczenia wolności bądź pozbawienia wolności.

• gdy zarzucany czyn jest zagrożony karą grzywny, ale został popełniony w warunkach, które zaostrzają odpowiedzialność karną za jego popełnienie. Ustawodawca przywołuje w tym miejscu sytuacje wymienione w art. 37 § 1 k.k.s. lub art. 38 § 2 k.k.s. Dotyczą one np. sytuacji, w której uszczuplenie należności Skarbu Państwa powstałe na skutek przestępstwo miało dużą wartość, tzn. przekraczało pięćsetkrotną wartość minimalnego wynagrodzenia za pracę lub popełnianie przestępstw skarbowych stało się dla oskarżonego źródłem dochodu.

• jeśli w sprawie występuje interwenient i zgłosił on interwencję wobec przedmiotu podlegającego przepadkowi – w takiej sytuacji, również nie jest możliwe skorzystanie z dobrowolnego poddania się odpowiedzialności. Interwenientem jest osoba lub spółka, która nie jest oskarżonym lub podejrzanym w sprawie skarbowej, ale zgłosiła roszczenia co do przedmiotów podlegających przepadkowi w myśl przepisów k.k.s.

Podsumowując, gdy w sprawie zachodzi choć jedna z powyższych przeszkód w skorzystaniu z dobrowolnego poddania się odpowiedzialności, sprawa trafi do rozpoznania przez Sąd na rozprawie. Oczywiście, nie przekreśla, to np. ubiegania się o warunkowe umorzenie postępowania karnego. W przypadku warunkowego umorzenia postępowania o przestępstwo skarbowe oskarżony pozostaje osobą niekaraną. Jednakże, aby Sąd mógł warunkowo umorzyć postępowanie karne, musi dojść do przekonania, iż stopień społecznej szkodliwości popełnionego przestępstwa jest nieznaczny. Ponadto warunkiem koniecznym do ubiegania się o warunkowe umorzenie postępowania karnego jest uprzednia niekaralność sprawy za przestępstwo popełnione umyślnie.

Zadzwoń aby skonsultować swoją sprawę: 697053659 lub wyślij mail na: biuro@adwokat-stelmaszczyk.pl

Aby Sąd mógł wydać wyrok, w którym zezwoli na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności w sprawie karnoskarbowej, muszą wystąpić następujące okoliczności:

• w sprawie brak jest wątpliwości, co do sprawstwa oskarżonego oraz co do innych istotnych okoliczności zdarzenia.

• wniosek o udzielenie zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności podejrzany może złożyć tylko wtedy, gdy postępowanie przygotowawcze prowadzi organ finansowy(urząd skarbowy, inspektor kontroli skarbowej lub urząd celny). Tym samym złożenie wniosku jest wykluczone w przypadku prowadzenia sprawy przez organ niefinansowy (np. Policję, Straż Graniczną, Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Żandarmerię Wojskową czy Centralne Biuro Antykorupcyjne);

• wniosek w formie pisemnej lub ustnej należy złożyć zanim organ finansowy prześle do Sądu akt oskarżenia, a więc w praktyce w trakcie przesłuchania w charakterze podejrzanego;

• do wniosku należy załączyć potwierdzenie zapłaty całości należności skarbowej, która została uszczuplona przestępstwem lub wykroczeniem. Jeśli więc osoba oskarżona o przestępstwo, wskutek którego Skarb Państwa utracił 20.000 złotych, to właśnie taką kwotę należy zapłacić jeszcze przed złożeniem wniosku o dobrowolne poddanie się odpowiedzialności;

• do wniosku należy dołączyć potwierdzenie zapłaty tytułem grzywny kwoty co najmniej 1/3 minimalnego wynagrodzenia za pracę i kwoty co najmniej zryczałtowanej równowartości kosztów postępowania;

• w niektórych sprawach obowiązkowe jest orzeczenie przepadku przedmiotów służących do popełnienia przestępstwa lub pochodzących z przestępstwa. Oskarżony w tego typu sprawie, to przy składaniu wniosku o dobrowolne poddanie się odpowiedzialności musi wyrazić pisemną zgodę na przepadek tych przedmiotów lub, jeśli nie będzie możliwe oddanie tych przedmiotów – uiścić równowartość tych przedmiotów.

Jeśli wniosek o dobrowolne poddanie się odpowiedzialności spełnia wszystkie wymienione przesłanki formalne, to organ finansowy prowadzący postępowanie przygotowawcze nie skieruje do Sądu aktu oskarżenia, a zamiast aktu oskarżenia – wniosek o udzielenie zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności.

Po wpłynięciu wniosku do Sądu, zostanie wyznaczone posiedzenie, na którym Sąd ponownie podda wniosek kontroli pod kątem wymienionych wyżej przesłanek, a przypadku ich spełnienia – udzieli zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności i wyda wyrok.

______________________________________________________________________

Nasza kancelaria specjalizuje się w sprawach kranoskarbowych, więc jeżeli potrzebujesz porady w swojej sprawie skontaktuj się z nami. Nasze wieloletnie doświadczenie zawodowe pokazuje, że każdą sprawę warto skonsultować najpierw z adwokatem.

Zadzwoń aby skonsultować swoją sprawę: 697053659 lub wyślij mail na: biuro@adwokat-stelmaszczyk.pl

Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności jest instytucją prawa karnego skarbowego. Pozwala ona na szybkie i mało dolegliwe dla oskarżonego załatwienie sprawy karnoskarbowej. W „zwykłym” prawie karnym oskarżony nie ma możliwości skorzystania z tego typu rozwiązania.

Z dobrowolnego poddania się odpowiedzialności może skorzystać zarówno sprawca wykroczenia skarbowego, jak i przestępstwa skarbowego.

Kiedy możliwe jest dobrowolne poddanie się odpowiedzialności?

Aby móc skorzystać z dobrodziejstwa tej instytucji należy przyznać się do zarzucanego czynu, zapłacić kwotę, która została uszczuplona przestępstwem skarbowym (jeśli np. jesteś oskarżony o niezapłacenie 10.000 złotych podatku dochodowego, to, aby dobrowolnie poddać się odpowiedzialności musisz tę stratę Skarbu Państwa wyrównać jeszcze przed złożeniem wniosku) oraz dodatkowo uiścić grzywnę. Oczywiście zgodę na wniosek podejrzanego o dobrowolne poddanie się odpowiedzialności musi wyrazić organ finansowy. Jeżeli organ ten wyrazi zgodę, wówczas wysyła do Sądu wniosek o zezwolenie na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności. Jeżeli sprzeciwi się wnioskowi, wówczas wysyła do Sądu akt oskarżenia.

Kiedy sprawca może złożyć wniosek o dobrowolne poddanie się odpowiedzialności?

Aby skorzystać z dobrowolnego poddania się odpowiedzialności sprawca musi złożyć wniosek o zezwolenie na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności. Taki wniosek należy złożyć jeszcze przed tym, jak organ finansowy prowadzący postępowanie przygotowawcze wyśle akt oskarżenia do Sądu, czyli najlepszym momentem na złożenie takiego wniosku jest przesłuchanie w charakterze podejrzanego o przestępstwo lub wykroczenie skarbowe. Pamiętaj, że na przesłuchanie jako podejrzany możesz stawić się z ustanowionym obrońcą.

Jeśli Sąd zaakceptuje złożony przez oskarżonego wniosek o dobrowolne poddanie się odpowiedzialności, to wydaje na posiedzeniu wyrok, w którym zezwala na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności. W takim wypadku cała sprawa odbywa się na jednym krótkim posiedzeniu, bez przesłuchiwania oskarżonego, świadków i przeprowadzania innych dowodów.

Zadzwoń aby skonsultować swoją sprawę: 697053659 lub wyślij mail na: biuro@adwokat-stelmaszczyk.pl

Korzyści z dobrowolnego poddania się odpowiedzialności

Najważniejszą korzyścią jest okoliczność, że informacja o prawomocnym wyroku o zezwoleniu na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności nie podlega wpisowi do Krajowego Rejestru Karnego. Tak więc, mimo prawomocnego wyroku, informacja o wydanym wyroku, nie będzie widoczna na karcie karnej skazanego.

Jest to bardzo korzystne z punktu widzenia osoby oskarżonej. Należy bowiem podkreślić, że jeżeli sprawca nie złoży wniosku o dobrowolne poddanie się odpowiedzialności, to w razie wydania przez Sąd wyroku skazującego po przeprowadzeniu rozprawy za przestępstwo skarbowe, wyrok taki jest równoznaczny ze skazaniem za przestępstwo powszechne, jak kradzież czy jazda samochodem w stanie nietrzeźwości, a informacja o skazaniu widnieje w KRK. Wpis o skazaniu w Krajowym Rejestrze Karnym stoi natomiast często na przeszkodzie w znalezieniu zatrudnienia czy brania udziału w przetargach finansowanych ze środków publicznych.

Podsumowując, jesteś oskarżonym o przestępstwo lub wykroczenie skarbowe, powinieneś rozważyć skorzystanie z dobrowolnego poddania się odpowiedzialności. Dzięki temu Twoja sprawa ma szanse zakończyć się szybko i możesz uniknąć wpisu o skazaniu w Krajowym Rejestrze Karnym.

______________________________________________________________________

Nasza kancelaria specjalizuje się w sprawach kranoskarbowych, więc jeżeli potrzebujesz porady w swojej sprawie skontaktuj się z nami. Nasze wieloletnie doświadczenie zawodowe pokazuje, że każdą sprawę warto skonsultować najpierw z adwokatem.

Zadzwoń aby skonsultować swoją sprawę: 697053659 lub wyślij mail na: biuro@adwokat-stelmaszczyk.pl

Klauzula porządku publicznego jako przesłanka odmowy stwierdzenia wykonalności wyrokowi sądu polubownego

Kontrola wydanego w Polsce wyroku sądu polubownego ogranicza się do oceny:

• czy złożony do sądu powszechnego celem stwierdzenia wykonalności dokument jest wyrokiem sądu polubownego ( była o tym szerzej mowa w poprzednich artykułach na przykładzie fałszywego, tj. nieistniejącego Sądu Polubownego Binar)

• czy dany spór mógł być poddany pod rozstrzygnięcie sądu polubownego

  oraz

• czy uznanie lub wykonanie wyroku sądu polubownego byłoby sprzeczne z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej (klauzula porządku publicznego).

Klauzula porządku publicznego stanowi wyraz suwerenności państwowej i narzędzie ochrony krajowego porządku prawnego. Jest stosowana do kontroli zarówno orzeczeń sądów zagranicznych, jak i sądów polubownych. Przez podstawowe zasady należy rozumieć przede wszystkim zasady konstytucyjne. Jak słusznie zauważa W. Siedlecki w Fikcyjny proces cywilny (opubl. w PiP 1955, Nr 2, poz. 212), szczególne znaczenie z punktu widzenia zarówno procesowego jak i materialnego porządku prawnego ma kwestia fikcyjnego postępowania arbitrażowego, prowadzonego przez strony w celu obejścia przepisów prawnych. W przypadku fikcyjności postępowań ocena zgodności z porządkiem publicznym powinna być dokonana w dwóch płaszczyznach. Po pierwsze, z punktu widzenia dopuszczalności zawarcia zapisu na sąd polubowny dla sporów nieistniejących (porządek materialnoprawny). Po drugie – z uwagi na możliwość prowadzenia takiego postępowania, dla którego faktyczny przedmiot w ogóle nie istnieje – ocena ta powinna być zachowana z uwzględnieniem porządku procesowego. Mając zatem na względzie rozważania autora, należy uznać, że ocena zgodności z porządkiem prawnym fikcyjnego postępowania arbitrażowego winna nastąpić przy uwzględnieniu materialnoprawnego i procesowego porządku.

Jak słusznie zaś wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 9 marca 2012r., sygn. akt I CSK 312/11: „ Procesowy porządek publiczny może być podstawą oceny wyroku sądu polubownego w dwóch aspektach. Po pierwsze, ocenie podlega zgodność procedury, która doprowadziła do wydania wyroku sądu polubownego z podstawowymi procesowymi zasadami porządku prawnego. Po drugie, ocenie podlegają skutki wyroku arbitrażowego z punktu widzenia ich zgodności z procesowym porządkiem publicznym, tj. czy dają się one pogodzić z systemem prawa procesowego, np. czy nie naruszają powagi rzeczy osądzonej lub praw osób trzecich.” Cytując ponadto w dalszej kolejności powołany wcześniej wyrok Sądu Najwyższego, wskazać trzeba, iż „Klauzula porządku publicznego jak każda klauzula generalna jest niedookreślona, co pozostawia sądowi orzekającemu w konkretnej sprawie dużą dyskrecjonalność, niemniej na jej podstawie kontrola elementów składających się na orzeczenie sądu polubownego nie może przybierać rozmiarów właściwych kontroli merytorycznej (zasadności) takiego orzeczenia. Zakaz kontroli merytorycznej takiego orzeczenia, związany jest z istotą stosowania klauzul porządku publicznego. Przy jej stosowaniu nie chodzi bowiem o to, aby oceniane orzeczenie było zgodne ze wszystkimi wchodzącymi w grę bezwzględnie obowiązującymi przepisami prawa, lecz też o to, czy wywarło ono skutek sprzeczny z podstawowymi zasadami krajowego porządku prawnego.”

Pisaliśmy już o tym w poprzednich artykułach, ale gwoli przypomnienia: Jeśli sąd powszechny w sposób sprzeczny z prawem nadał klauzulę wykonalności wyrokowi sądu polubownego, który nie pochodził od sądu polubownego (jak w przypadku wyroków nieistniejącego Sądu Binar), albo wyrokowi sądu polubownego sprzecznemu z klauzulą polskiego porządku prawnego, wówczas uzasadnione jest dochodzenie od Skarbu Państwa naprawienia szkody wyrządzonej na skutek wyegzekwowania takiego wyroku przez komornika.

Autor: Adwokat Mariusz Stelmaszczyk i Aplikant Adwokacki Piotr Zieliński

Kontakt: kom: + 48 697 053 659 lub tel: + 48 22 629 00 36

Sądownictwo polubowne w Polsce zostało uregulowane w V części Kodeksu postępowania cywilnego i obejmuje artykuły od art. 1154 do art. 1217. Stosownie do w/w ustawy sądem polubownym jest sąd niepaństwowy, który orzeka w sporach cywilnoprawnych poddanych mu pod rozstrzygnięcie na mocy umowy stron – zapisu na sąd polubowny i orzekający w sprawach o prawa majątkowe oraz o prawa niemajątkowe mogące stanowić przedmiot ugody (z wyłączeniem spraw o alimenty)

Podstawą przekazania do rozstrzygnięcia sprawy cywilnej pod rozstrzygnięcie sądu polubownego stanowi zapis na sąd polubowny. W kodeksie postępowania cywilnego zapis na sąd polubowny unormowany jest w art. 1161§1 k.p.c. i wyraźnie wskazuję, iż jest dokonywany poprzez umowę stron.

Zapis na sąd polubowny występuje w 2 postaciach:

• Klauzula arbitrażowa

• Kompromis/umowa o arbitraż

Wyroki sądów polubownych, po ich uznaniu lub po stwierdzeniu ich wykonalności przez sąd powszechny, zrównane są mocą z wyrokami sądów powszechnych. Procedura uznania lub stwierdzenia wyroku lub ugody zawartej przed sądem polubownym odbywa się na posiedzeniu niejawnym i wymaga wcześniejszego wniosku strony. W przypadku wyroków sądów polubownych wydanych za granicą konieczne jest wyznaczenie rozprawy.

Sąd powszechny może odmówić uznania lub stwierdzenia wykonalności wyroku sądu polubownego, jeżeli stwierdzi że:

• według przepisów ustawy spór nie może być poddany pod rozstrzygnięcie sądu polubownego,

• uznanie lub wykonanie wyroku sądu polubownego lub ugody przed nim zawartej byłoby sprzeczne z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej.

Jeżeli strony nie postanowiły inaczej to postępowanie przed sądem polubownym ma charakter jednoinstancyjny (stronom nie przysługuje możliwość odwołania do sądu polubownego), co wynika z art. 1205 § 2 kpc

Stwierdzenie wykonalności wyroku sądu polubownego

Procedura nadawania wyrokowi sądu polubownego klauzuli wykonalności wymaga 2 załączników tj. stosownie do art. 1213 k.p.c. „oryginał lub poświadczony odpis tego wyroku lub ugody przed nim zawartej, jak również oryginał zapisu na sąd polubowny lub urzędowo poświadczony jego odpis.” Skoro zatem ustawa wymaga od strony przedłożenia w/w dokumentów, to są one niezbędne do wydania orzeczenia o nadaniu klauzuli wykonalności, co więcej Sąd ocenia je stosownie do treści art. 233 §1 k.p.c. tj. wg własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Zatem, jak podkreśla się w orzecznictwie, sąd ocenia zebrany materiał dowodowy z uwzględnieniem wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu, jak również wszelkich okoliczności towarzyszących przeprowadzaniu poszczególnych dowodów i mających znaczenie dla oceny ich mocy i wiarygodności. Przyjmuje się, że ramy swobodnej oceny dowodów muszą być zakreślone wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego, regułami logicznego myślenia oraz pewnego poziomu świadomości prawnej, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność, odnosi je do pozostałego materiału dowodowego (zob. uzasadnienie wyroku SN z dnia 20 marca 1980 r., II URN 175/79, OSNC 1980, nr 10, poz. 200;

Art. 1213 k.p.c. wyraźnie wymaga od wnioskodawcy załączenia wyroku sądu polubownego lub ugody przed nim zawartej, a zatem niezbędną czynnością jaką musi podjąć Sąd rozpatrujący sprawę jest ustalenie czy przedstawiony mu dokument jest wyrokiem sądu polubownego, a zatem niezbędne jest ustalenie, czy pochodzi od sądu polubownego. Negatywne ustalenia w tym zakresie zobowiązują Sąd do odmowy nadania w/w dokumentowi klauzuli wykonalności bowiem nie jest on wyrokiem. Powyższe ma tym większe znaczenie, gdy zapis na sąd polubowny wskazuje na Stały Sąd Arbitrażowy – czyli podmiot stały, który można zweryfikować i ustalić czy rzeczywiście jest sądem polubownym i może wydawać wyroki.

Kontrola wydanego w Polsce wyroku sądu polubownego ogranicza się do oceny, czy dany spór mógł być poddany pod rozstrzygnięcie sądu polubownego oraz czy uznanie lub wykonanie wyroku sądu polubownego byłoby sprzeczne z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej (klauzula porządku publicznego). Ponieważ ustawodawca dopuszcza możliwość zrównania mocy takiego tytułu z mocą tytułu pochodzącego od sądu państwowego, to konieczne jest również ustalenie na tym etapie, czy nadanie klauzuli wykonalności takiemu tytułowi nie jest sprzeczne z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej.

Art. 1214§3 pkt. 2 k.p.c w sposób wyraźny nakłada na sąd obowiązek odmowy uznania albo stwierdzenia wykonalności wyroku sądu polubownego, jeżeli byłoby to sprzeczne z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej (klauzula porządku publicznego)

Przywołana treść art. 1214§3 pkt. 2 k.p.c stanowi imperatyw pewnego zachowania sądu w przypadku spełnienia przesłanek w nim wymienionych, niezastosowanie się do niego stanowi rażące naruszenie prawa.

W postępowaniu o uznanie lub stwierdzenie wykonalności wyroku sądu polubownego, sąd ma obowiązek zbadania czy zostały spełnione wymagania proceduralne, związane z wydaniem wyroku przez sąd arbitrażowy. Oczywiście sąd może ustalić treść wyroku na podstawie przedłożonych mu akt sądu polubownego, nie mając kompetencji do merytorycznego badania rozstrzygnięcia, poza jednym wypadkiem, a mianowicie gdy wykonanie wyroku byłoby sprzeczne z zasadami porządku prawnego Rzeczpospolitej Polskiej, a więc klauzulą porządku publicznego. Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego (postanowienie z dnia 28 października 1993r., sygn. akt II CRN 70/93): „Sąd odmówi wydania postanowienia, jeżeli ze złożonych akt sądu polubownego wynika, że wyroki lub ugoda treścią swą uchybia praworządności lub zasadom współżycia społecznego w Rzeczpospolitej Polskiej. Nie ulega wątpliwości, że ustawodawca ograniczył – w tym postępowaniu – sąd państwowy do korzystania tylko z jednego źródła informacji, a mianowicie do złożonych w tym sądzie akt sądu polubownego. Postępowanie o stwierdzenie wykonalności orzeczenia sądu polubownego powinno być – jak się powszechnie podkreśla w literaturze przedmiotu – z natury rzeczy krótkie i proste, co byłoby niewykonalne w wypadku konieczności przeprowadzenia dowodów celem ustalenia okoliczności faktycznych, niezbędnych do wyrażenia oceny, czy orzeczenie treścią swą uchybia praworządności lub zasadom współżycia społecznego. Jednakże istniejące ograniczenie nie zwalnia, a przeciwnie, wobec szczupłego z reguły materiału, którym sąd stwierdzający wykonalność dysponuje, nakłada na sąd państwowy obowiązek wnikliwego badania treści przedstawionych mu dokumentów i pism, nie wyłączając badania toku i rodzaju czynności dotychczas przez strony zdziałanych oraz skutków, jakie mogą one wywołać względem osób trzecich.”

W tym miejscu warto przytoczyć historię jednej z prowadzonych przez kancelarię spraw, która nierozerwalnie wiąże się z sądownictwem polubownym procedurą stwierdzania wykonalności wyroku sądu polubownego.

Sąd polubowny Binar

W roku 2015 polski wymiar sprawiedliwości wstrząsnęły doniesienia o fikcyjnych wyrokach sądu arbitrażowego BINAR mającego siedzibę w Warszawie oraz Talinie w Estonii. Oszuści wykorzystując lukę w prawie w postaci braku skatalogowania listy stałych sądów arbitrażowych tworzyli fałszywe tytuły egzekucyjne, którym następnie Sąd Okręgowy w Warszawie XX Wydział Gospodarczy nadawał klauzulę wykonalności. Celem ataków były duże spółki z branży paliwowej, które o fakcie wydania wyroku sądu polubownego i stwierdzenia jego wykonalności dowiadywali się dopiero na etapie wszczęcia egzekucji komorniczej przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Śremie Roberta Śron.

Dla przypomnienia sprawy cywilne mogą być poddawane pod rozstrzygnięcie zarówno sądom powszechnym jak i sądom polubownym. Podstawą przekazania do rozstrzygnięcia sprawy cywilnej pod rozstrzygnięcie sądu polubownego stanowi zapis na sąd polubowny. W kodeksie postępowania cywilnego zapis na sąd polubowny unormowany jest w art. 1161§1 k.p.c. i wyraźnie wskazuję, iż jest dokonywany poprzez umowę stron.

Sądy polubowne zaś dzielą się na stałe oraz powoływane mocą woli stron dla rozstrzygnięcia danego sporu już istniejącego.

Oszuści, którzy wykorzystali lukę w polskim prawie założyli stronę internetową Stałego Niezależnego Międzynarodowego Sądu Arbitrażowego BINAR: http://www.binararbitration.pl/vahekohus/index.html, zamieścili tam regulamin oraz adres i numer telefonu. Niestety wszelkie próby kontaktu z rzekomym sądem arbitrażowym są daremne. Ponadto podany adres przy ul. Emili Plater w Warszawie jest adresem wirtualnym i faktycznie trudno powiedzieć czy jakikolwiek podmiot ma tam siedzibę. Warto podkreślić, iż rzekomy Stały Niezależny Międzynarodowy Sąd Arbitrażowy BINAR ma numer KRS 0000039560, o którym dowiedzieliśmy się przeglądając akta sprawy o stwierdzenia wykonalności rzekomego wyroku pochodzącego od w/w sądu. Po sprawdzeniu przedmiotowego numeru KRS, ku naszemu zdumieniu okazało się, iż pod wskazanym w zapisie na Sąd polubowny numerem KRS 0000039560 występuje zupełnie inny podmiot: Binar Sp. z o.o. mający siedzibę w Warszawie przy ul. Domaniewskiej. Dalsza lektura odpisu aktualnego KRS Stałego Niezależnego Międzynarodowego Sądu Arbitrażowego BINAR(bądź zgodnie z KRS Binar sp. z o.o.) prowadzi do wniosku, iż w/w podmiot jest w istocie firmą zajmującą się szeroko rozumianą działalnością budowlaną. Nadto wskazać należy, iż podmiot o numer KRS 00000395604 tj. BINAR sp. z o.o. nie może być również poczytywany jako sąd arbitrażowy powołany przez strony ad hoc z uwagi na całkowitą sprzeczność z nazwą Stałego Niezależnego Międzynarodowego Sądu Arbitrażowego BINAR, którego literalne brzmienie sugeruję instytucjonalny i stały charakter w/w podmiotu.

Dalsze zdumienie pojawiło się, gdy odkryliśmy, iż właścicielem i jedynym członkiem zarządu spółki Binar sp. z o.o. jest ta sama osoba która była jedynym reprezentantem estońskiej spółki OÜ Aaborn na której rzecz nadano klauzulę wykonalności wyrokowi sądu polubownego czyli rzekomego wierzyciela.

W tym miejscu warto postawić zasadnicze pytanie: Dlaczego w takim razie Sąd Okręgowy w Warszawie XX Wydział Gospodarczy nadał dokumentowi pochodzącemu od firmy budowlanej klauzulę wykonalności i tym samym stworzył tytuł wykonawczy opiewający na kilka milionów złotych?

Art. 1213 k.p.c. wyraźnie wymaga od wnioskodawcy załączenia wyroku sądu polubownego lub ugody przed nim zawartej, a zatem niezbędną czynnością jaką musi podjąć Sąd rozpatrujący sprawę jest ustalenie czy przedstawiony mu dokument jest wyrokiem sądu polubownego, a zatem niezbędne jest ustalenie, czy pochodzi od sądu polubownego. Negatywne ustalenia w tym zakresie zobowiązują Sąd do odmowy nadania w/w dokumentowi klauzuli wykonalności bowiem nie jest on wyrokiem. Powyższe ma tym większe znaczenie, gdy zapis na sąd polubowny wskazuje na Stały Sąd Arbitrażowy – czyli podmiot stały, który można zweryfikować i ustalić czy rzeczywiście jest sądem polubownym i może wydawać wyroki. Niestety swoisty automatyzm w stosowaniu prawa przez Sądy doprowadził do kuriozalnych sytuacji, w których fałszywym wyrokom pochodzącym od nieistniejących sądów arbitrażowych nadaje się klauzę wykonalności. Sprawa jest tym bardziej bulwersująca, iż każdy z rzekomych wyroków opiewał na wielomilionowe kwoty, zaś od uchronienia przedsiębiorców od tak dotkliwych strat wystarczyło zwykłe porównanie numeru KRS z zapisu na sąd polubowny z tym z odpisu aktualnego przedsiębiorców na stronie ministerstwa sprawiedliwości. Powyższe należy traktować jako absolutne minimum, które sąd nadając klauzulę wykonalności wyrokowi sądu polubownego musiał zrobić, zwłaszcza przy wysokości kwoty na którą opiewał w/w wyrok.

Niezgodność z prawem wydania postanowienia przez Sąd Okręgowy w Warszawie XX Wydział Gospodarczy, wyrokowi rzekomego sądu polubownego polegała na nadaniu klauzuli wykonalności dokumentowi, który nie spełniał wymogów wskazanych w art. 1213 k.p.c i 1214 k.p.c czyli niebędącemu wyrokiem pochodzącym od sądu polubownego ponieważ rzekomy Stały Niezależny Międzynarodowy Sąd Arbitrażowy BINAR nie był sądem polubownym. Nadanie klauzuli wykonalności przez sąd następuje m.in. po przedłożeniu wyroku sądu polubownego – nie zaś dowolnemu dokumentowi. Uprawnionym jest wniosek, iż Sąd Okręgowy w Warszawie XX Wydział Gospodarczy postawieniem nadał klauzulę wykonalności pomimo braku formalnego wniosku pochodzącemu od wnioskodawcy OU Aabron z siedzibą w Estonii czyli załączenia wyroku sądu polubownego, bowiem dokument załączony nie był wyrokiem. Powyższe postanowienie, jest w naszej opinii podstawą odpowiedzialności Skarbu Państwa za szkody jakie wyrządzono w/w prawomocnym orzeczeniem niezgodnym z prawem.

Autor: Adwokat Mariusz Stelmaszczyk i Aplikant Adwokacki Piotr Zieliński

Kontakt: kom: + 48 697 053 659 lub tel: + 48 22 629 00 36

Istota sądownictwa arbitrażowego (polubownego) w Polsce

Sądownictwo polubowne w Polsce zostało uregulowane w V części Kodeksu postępowania cywilnego i obejmuje artykuły od art. 1154 do art. 1217.

Stosownie do w/w ustawy sądem polubownym jest sąd niepaństwowy, który orzeka w sporach cywilnoprawnych poddanych mu pod rozstrzygnięcie na mocy umowy stron – zapisu na sąd polubowny i orzekający w sprawach o prawa majątkowe oraz o prawa niemajątkowe mogące stanowić przedmiot ugody (z wyłączeniem spraw o alimenty).

Podstawą przekazania do rozstrzygnięcia sprawy cywilnej pod rozstrzygnięcie sądu polubownego stanowi zapis na sąd polubowny. W kodeksie postępowania cywilnego zapis na sąd polubowny unormowany jest w art. 1161§1 k.p.c. i wyraźnie wskazuję, iż jest dokonywany poprzez umowę stron.

Zapis na sąd polubowny występuje w 2 postaciach:

• Klauzula arbitrażowa

• Kompromis/umowa o arbitraż

Klauzula arbitrażowa jest umową mocą której strony poddają pod rozstrzygnięcie sądu polubownego spory mogące powstać w przyszłości i wynikające z konkretnego stosunku materialnoprawnego je łączącego np. współpraca handlowa, z reguły klauzula arbitrażowa jest zamieszczana w treści umowy głównej łączącej strony. Często klauzula arbitrażowa w swojej treści wskazuje stały sąd polubowny do rozstrzygania sporów mogących powstać między stronami.

Kompromis/umowa o arbitraż różni się od klauzuli arbitrażowej swoim doraźnym charakterem i dotyczy poddania pod rozstrzygnięcie sądu polubownego sporu już wynikłego. W tym przypadku to strony mogą zdecydować czy spór poddać pod rozstrzygnięcie stałego sądu polubownego czy powołanego ad hoc tj. do rozstrzygnięcia danej sprawy. Warto wskazać , iż jedynie w zakresie sporów z zakresu prawa pracy ustawodawca wyraźnie zarezerwował formę kompromisu, co zostało uregulowane w art. 1164 k.p.c.

Wyroki sądów polubownych, po ich uznaniu lub po stwierdzeniu ich wykonalności przez sąd powszechny, zrównane są mocą z wyrokami sądów powszechnych. Procedura uznania lub stwierdzenia wyroku lub ugody zawartej przed sądem polubownym odbywa się na posiedzeniu niejawnym i wymaga wcześniejszego wniosku strony. W przypadku wyroków sądów polubownych wydanych za granicą konieczne jest wyznaczenie rozprawy.

Sąd powszechny powinien odmówić uznania lub stwierdzenia wykonalności wyroku sądu polubownego, jeżeli stwierdzi że:

• według przepisów ustawy spór nie może być poddany pod rozstrzygnięcie sądu polubownego

  lub

• uznanie lub wykonanie wyroku sądu polubownego lub ugody przed nim zawartej byłoby sprzeczne z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej.

Jeżeli strony nie postanowiły inaczej to postępowanie przed sądem polubownym ma charakter jednoinstancyjny (stronom nie przysługuje możliwość odwołania do sądu polubownego), co wynika z art. 1205 § 2 kpc

Jakie są obowiązki sądu podczas stwierdzania wykonalności wyroku sądu polubownego?

Na wstępie przytoczymy treść art. 1213 k.p.c.: O uznaniu albo stwierdzeniu wykonalności wyroku sądu polubownego lub ugody przed tym sądem zawartej sąd orzeka na wniosek strony. Do wniosku strona jest obowiązana załączyć oryginał lub poświadczony przez sąd polubowny odpis jego wyroku lub ugody przed nim zawartej, jak również oryginał zapisu na sąd polubowny lub urzędowo poświadczony jego odpis. Jeżeli wyrok sądu polubownego lub ugoda przed nim zawarta albo zapis na sąd polubowny nie są sporządzone w języku polskim, strona jest obowiązana dołączyć uwierzytelniony ich przekład na język polski.

Art. 1213 k.p.c. zatem wyraźnie wymaga od wnioskodawcy załączenia wyroku sądu polubownego lub ugody przed nim zawartej, a zatem obowiązkiem sądu rozpatrującego sprawę jest na wstępie ustalenie czy przedstawiony mu dokument jest wyrokiem sądu polubownego, a zatem niezbędne jest ustalenie, czy pochodzi od sądu polubownego. Negatywne ustalenia w tym zakresie zobowiązują Sąd do odmowy nadania w/w dokumentowi klauzuli wykonalności bowiem nie jest on wyrokiem. Nadanie klauzuli wykonalności wyrokowi sądu polubownego na podstawie dokumentu, który nie został wydany przez sąd polubowny jest niezgodne z prawem. Taka czynność jest podstawą odpowiedzialności Skarbu Państwa za wydanie niezgodnego z prawem orzeczenia.

Na wyrok sądu polubownego, nie zaś dowolny dokument wskazuję również art. 1214 k.p.c., co dodatkowo akcentuje obowiązek potwierdzenia przez sąd powszechny pochodzenia wyroku od sądu polubownego.

W tym miejscu niezbędne jest przywołanie treści art. 1214 k.p.c:

Art. 1214. § 1. O uznaniu wyroku sądu polubownego lub ugody przed nim zawartej, nienadających się do wykonania w drodze egzekucji, sąd orzeka postanowieniem wydanym na posiedzeniu niejawnym. Na postanowienie sądu służy zażalenie.

§ 2. Sąd stwierdza wykonalność wyroku sądu polubownego lub ugody przed nim zawartej, nadających się do wykonania w drodze egzekucji, nadając im klauzulę wykonalności.

§ 3. Sąd odmawia uznania albo stwierdzenia wykonalności wyroku sądu polubownego lub ugody przed nim zawartej, jeżeli:

1) według przepisów ustawy spór nie może być poddany pod rozstrzygnięcie sądu polubownego, 

2) uznanie lub wykonanie wyroku sądu polubownego lub ugody przed nim zawartej byłoby sprzeczne z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej (klauzula porządku publicznego). 

Stosownie do treści cytowanego artykułu kontrola wydanego w Polsce wyroku sądu polubownego ogranicza się do oceny, czy dany spór mógł być poddany pod rozstrzygnięcie sądu polubownego oraz czy uznanie lub wykonanie wyroku sądu polubownego byłoby sprzeczne z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej (klauzula porządku publicznego). Ponieważ ustawodawca dopuszcza możliwość zrównania mocy takiego tytułu z mocą tytułu pochodzącego od sądu państwowego, to konieczne jest również ustalenie na tym etapie, czy nadanie klauzuli wykonalności takiemu tytułowi nie jest sprzeczne z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej.

Art. 1214§3 pkt. 2 k.p.c w sposób wyraźny nakłada na sąd obowiązek odmowy uznania albo stwierdzenia wykonalności wyroku sądu polubownego, jeżeli byłoby to sprzeczne z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej (klauzula porządku publicznego)

Przywołana treść art. 1214§3 pkt. 2 k.p.c stanowi imperatyw pewnego zachowania sądu w przypadku spełnienia przesłanek w nim wymienionych, niezastosowanie się do niego stanowi rażące naruszenie prawa.

W postępowaniu o uznanie lub stwierdzenie wykonalności wyroku sądu polubownego, sąd ma obowiązek zbadania czy zostały spełnione wymagania proceduralne, związane z wydaniem wyroku przez sąd arbitrażowy. Oczywiście sąd może ustalić treść wyroku na podstawie przedłożonych mu akt sądu polubownego, nie mając kompetencji do merytorycznego badania rozstrzygnięcia, poza jednym wypadkiem, a mianowicie gdy wykonanie wyroku byłoby sprzeczne z zasadami porządku prawnego Rzeczpospolitej Polskiej, a więc klauzulą porządku publicznego. Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego (postanowienie z dnia 28 października 1993r., sygn. akt II CRN 70/93): „Sąd odmówi wydania postanowienia, jeżeli ze złożonych akt sądu polubownego wynika, że wyroki lub ugoda treścią swą uchybia praworządności lub zasadom współżycia społecznego w Rzeczpospolitej Polskiej. Nie ulega wątpliwości, że ustawodawca ograniczył – w tym postępowaniu – sąd państwowy do korzystania tylko z jednego źródła informacji, a mianowicie do złożonych w tym sądzie akt sądu polubownego. Postępowanie o stwierdzenie wykonalności orzeczenia sądu polubownego powinno być – jak się powszechnie podkreśla w literaturze przedmiotu – z natury rzeczy krótkie i proste, co byłoby niewykonalne w wypadku konieczności przeprowadzenia dowodów celem ustalenia okoliczności faktycznych, niezbędnych do wyrażenia oceny, czy orzeczenie treścią swą uchybia praworządności lub zasadom współżycia społecznego. Jednakże istniejące ograniczenie nie zwalnia, a przeciwnie, wobec szczupłego z reguły materiału, którym sąd stwierdzający wykonalność dysponuje, nakłada na sąd państwowy obowiązek wnikliwego badania treści przedstawionych mu dokumentów i pism, nie wyłączając badania toku i rodzaju czynności dotychczas przez strony zdziałanych oraz skutków, jakie mogą one wywołać względem osób trzecich.”

Zatem sąd powszechny, który pomimo sprzeczności wyroku sądu polubownego z podstawowymi zasadami prawnymi obowiązującymi w Polsce nada takiemu orzeczeniu klauzulę wykonalności, dopuszcza się naruszenia prawa. Taka bezprawność jest oczywiście podstawą odpowiedzialności Skarbu Państwa za wydanie prawomocnego orzeczenia.

W tym miejscu warto przytoczyć historię jednej z prowadzonych przez kancelarię spraw, która nierozerwalnie wiąże się z sądownictwem polubownym procedurą stwierdzania wykonalności wyroku sądu polubownego.

Sąd polubowny Binar

W roku 2015 polski wymiar sprawiedliwości wstrząsnęły doniesienia o fikcyjnych wyrokach sądu arbitrażowego BINAR mającego siedzibę w Warszawie oraz Talinie w Estonii. Oszuści wykorzystując lukę w prawie w postaci braku skatalogowania listy stałych sądów arbitrażowych tworzyli fałszywe tytuły egzekucyjne, którym następnie Sąd Okręgowy w Warszawie XX Wydział Gospodarczy nadawał klauzulę wykonalności. Celem ataków były duże spółki z branży paliwowej, które o fakcie wydania wyroku sądu polubownego i stwierdzenia jego wykonalności dowiadywali się dopiero na etapie wszczęcia egzekucji komorniczej przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Śremie Roberta Śron.

Dla przypomnienia sprawy cywilne mogą być poddawane pod rozstrzygnięcie zarówno sądom powszechnym jak i sądom polubownym. Podstawą przekazania do rozstrzygnięcia sprawy cywilnej pod rozstrzygnięcie sądu polubownego stanowi zapis na sąd polubowny. W kodeksie postępowania cywilnego zapis na sąd polubowny unormowany jest w art. 1161§1 k.p.c. i wyraźnie wskazuję, iż jest dokonywany poprzez umowę stron.

Sądy polubowne zaś dzielą się na stałe oraz powoływane mocą woli stron dla rozstrzygnięcia danego sporu już istniejącego.

Oszuści, którzy wykorzystali lukę w polskim prawie założyli stronę internetową Stałego Niezależnego Międzynarodowego Sądu Arbitrażowego BINAR: http://www.binararbitration.pl/vahekohus/index.html, zamieścili tam regulamin oraz adres i numer telefonu. Niestety wszelkie próby kontaktu z rzekomym sądem arbitrażowym są daremne. Ponadto podany adres przy ul. Emili Plater w Warszawie jest adresem wirtualnym i faktycznie trudno powiedzieć czy jakikolwiek podmiot ma tam siedzibę. Warto podkreślić, iż rzekomy Stały Niezależny Międzynarodowy Sąd Arbitrażowy BINAR ma numer KRS 0000039560, o którym dowiedzieliśmy się przeglądając akta sprawy o stwierdzenia wykonalności rzekomego wyroku pochodzącego od w/w sądu. Po sprawdzeniu przedmiotowego numeru KRS, ku naszemu zdumieniu okazało się, iż pod wskazanym w zapisie na Sąd polubowny numerem KRS 0000039560 występuje zupełnie inny podmiot: Binar Sp. z o.o. mający siedzibę w Warszawie przy ul. Domaniewskiej. Dalsza lektura odpisu aktualnego KRS Stałego Niezależnego Międzynarodowego Sądu Arbitrażowego BINAR(bądź zgodnie z KRS Binar sp. z o.o.) prowadzi do wniosku, iż w/w podmiot jest w istocie firmą zajmującą się szeroko rozumianą działalnością budowlaną. Nadto wskazać należy, iż podmiot o numer KRS 00000395604 tj. BINAR sp. z o.o. nie może być również poczytywany jako sąd arbitrażowy powołany przez strony ad hoc z uwagi na całkowitą sprzeczność z nazwą Stałego Niezależnego Międzynarodowego Sądu Arbitrażowego BINAR, którego literalne brzmienie sugeruję instytucjonalny i stały charakter w/w podmiotu.

Dalsze zdumienie pojawiło się, gdy odkryliśmy, iż właścicielem i jedynym członkiem zarządu spółki Binar sp. z o.o. jest ta sama osoba która była jedynym reprezentantem estońskiej spółki OÜ Aaborn na której rzecz nadano klauzulę wykonalności wyrokowi sądu polubownego czyli rzekomego wierzyciela.

W tym miejscu warto postawić zasadnicze pytanie: Dlaczego w takim razie Sąd Okręgowy w Warszawie XX Wydział Gospodarczy nadał dokumentowi pochodzącemu od firmy budowlanej klauzulę wykonalności i tym samym stworzył tytuł wykonawczy opiewający na kilka milionów złotych?

Art. 1213 k.p.c. wyraźnie wymaga od wnioskodawcy załączenia wyroku sądu polubownego lub ugody przed nim zawartej, a zatem niezbędną czynnością jaką musi podjąć Sąd rozpatrujący sprawę jest ustalenie czy przedstawiony mu dokument jest wyrokiem sądu polubownego, a zatem niezbędne jest ustalenie, czy pochodzi od sądu polubownego. Negatywne ustalenia w tym zakresie zobowiązują Sąd do odmowy nadania w/w dokumentowi klauzuli wykonalności bowiem nie jest on wyrokiem. Powyższe ma tym większe znaczenie, gdy zapis na sąd polubowny wskazuje na Stały Sąd Arbitrażowy – czyli podmiot stały, który można zweryfikować i ustalić czy rzeczywiście jest sądem polubownym i może wydawać wyroki. Niestety swoisty automatyzm w stosowaniu prawa przez Sądy doprowadził do kuriozalnych sytuacji, w których fałszywym wyrokom pochodzącym od nieistniejących sądów arbitrażowych nadaje się klauzę wykonalności. Sprawa jest tym bardziej bulwersująca, iż każdy z rzekomych wyroków opiewał na wielomilionowe kwoty, zaś od uchronienia przedsiębiorców od tak dotkliwych strat wystarczyło zwykłe porównanie numeru KRS z zapisu na sąd polubowny z tym z odpisu aktualnego przedsiębiorców na stronie ministerstwa sprawiedliwości. Powyższe należy traktować jako absolutne minimum, które sąd nadając klauzulę wykonalności wyrokowi sądu polubownego musiał zrobić, zwłaszcza przy wysokości kwoty na którą opiewał w/w wyrok.

Niezgodność z prawem wydania postanowienia przez Sąd Okręgowy w Warszawie XX Wydział Gospodarczy, wyrokowi rzekomego sądu polubownego polegała na nadaniu klauzuli wykonalności dokumentowi, który nie spełniał wymogów wskazanych w art. 1213 k.p.c i 1214 k.p.c czyli niebędącemu wyrokiem pochodzącym od sądu polubownego ponieważ rzekomy Stały Niezależny Międzynarodowy Sąd Arbitrażowy BINAR nie był sądem polubownym. Nadanie klauzuli wykonalności przez sąd następuje m.in. po przedłożeniu wyroku sądu polubownego – nie zaś dowolnemu dokumentowi. Uprawnionym jest wniosek, iż Sąd Okręgowy w Warszawie XX Wydział Gospodarczy postawieniem nadał klauzulę wykonalności pomimo braku formalnego wniosku pochodzącemu od wnioskodawcy OU Aabron z siedzibą w Estonii czyli załączenia wyroku sądu polubownego, bowiem dokument załączony nie był wyrokiem. Powyższe postanowienie, jest w naszej opinii podstawą odpowiedzialności Skarbu Państwa za szkody jakie wyrządzono w/w prawomocnym orzeczeniem niezgodnym z prawem.

Autor: Adwokat Mariusz Stelmaszczyk i Aplikant Adwokacki Piotr Zieliński

Kontakt: kom: + 48 697 053 659 lub tel: + 48 22 629 00 36

Sądem polubownym jest sąd niepaństwowy, który orzeka w sporach cywilnoprawnych poddanych mu pod rozstrzygnięcie na mocy umowy stron – zapisu na sąd polubowny i orzekający w sprawach o prawa majątkowe oraz o prawa niemajątkowe mogące stanowić przedmiot ugody (z wyłączeniem spraw o alimenty)

Podstawą przekazania do rozstrzygnięcia sprawy cywilnej pod rozstrzygnięcie sądu polubownego stanowi zapis na sąd polubowny. W kodeksie postępowania cywilnego zapis na sąd polubowny unormowany jest w art. 1161§1 k.p.c. i wyraźnie wskazuję, iż jest dokonywany poprzez umowę stron.

Wyroki sądów polubownych, po ich uznaniu lub po stwierdzeniu ich wykonalności przez sąd powszechny, zrównane są mocą z wyrokami sądów powszechnych. Procedura uznania lub stwierdzenia wyroku lub ugody zawartej przed sądem polubownym odbywa się na posiedzeniu niejawnym i wymaga wcześniejszego wniosku strony. W przypadku wyroków sądów polubownych wydanych za granicą konieczne jest wyznaczenie rozprawy.

Sąd powszechny powinien odmówić uznania lub stwierdzenia wykonalności wyroku sądu polubownego, jeżeli stwierdzi że:

1. według przepisów ustawy spór nie może być poddany pod rozstrzygnięcie sądu polubownego,

2. uznanie lub wykonanie wyroku sądu polubownego lub ugody przed nim zawartej byłoby sprzeczne z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej.

Sąd polubowny Binar

W roku 2015 polski wymiar sprawiedliwości wstrząsnęły doniesienia o fikcyjnych wyrokach sądu arbitrażowego BINAR mającego siedzibę w Warszawie oraz Talinie w Estonii. Oszuści wykorzystując lukę w prawie w postaci braku skatalogowania listy stałych sądów arbitrażowych tworzyli fałszywe tytuły egzekucyjne, którym następnie Sąd Okręgowy w Warszawie XX Wydział Gospodarczy nadawał klauzulę wykonalności. Celem ataków były duże spółki z branży paliwowej, które o fakcie wydania wyroku sądu polubownego i stwierdzenia jego wykonalności dowiadywali się dopiero na etapie wszczęcia egzekucji komorniczej przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Śremie Roberta Śron.

Dla przypomnienia sprawy cywilne mogą być poddawane pod rozstrzygnięcie zarówno sądom powszechnym jak i sądom polubownym. Podstawą przekazania do rozstrzygnięcia sprawy cywilnej pod rozstrzygnięcie sądu polubownego stanowi zapis na sąd polubowny. W kodeksie postępowania cywilnego zapis na sąd polubowny unormowany jest w art. 1161§1 k.p.c. i wyraźnie wskazuję, iż jest dokonywany poprzez umowę stron.

Sądy polubowne zaś dzielą się na stałe oraz powoływane mocą woli stron dla rozstrzygnięcia danego sporu już istniejącego.

Oszuści, którzy wykorzystali lukę w polskim prawie założyli stronę internetową Stałego Niezależnego Międzynarodowego Sądu Arbitrażowego BINAR: http://www.binararbitration.pl/vahekohus/index.html, zamieścili tam regulamin oraz adres i numer telefonu. Niestety wszelkie próby kontaktu z rzekomym sądem arbitrażowym są daremne. Ponadto podany adres przy ul. Emili Plater w Warszawie jest adresem wirtualnym i faktycznie trudno powiedzieć czy jakikolwiek podmiot ma tam siedzibę. Warto podkreślić, iż rzekomy Stały Niezależny Międzynarodowy Sąd Arbitrażowy BINAR ma numer KRS 0000039560, o którym dowiedzieliśmy się przeglądając akta sprawy o stwierdzenia wykonalności rzekomego wyroku pochodzącego od w/w sądu. Po sprawdzeniu przedmiotowego numeru KRS, ku naszemu zdumieniu okazało się, iż pod wskazanym w zapisie na Sąd polubowny numerem KRS 0000039560 występuje zupełnie inny podmiot: Binar Sp. z o.o. mający siedzibę w Warszawie przy ul. Domaniewskiej. Dalsza lektura odpisu aktualnego KRS Stałego Niezależnego Międzynarodowego Sądu Arbitrażowego BINAR(bądź zgodnie z KRS Binar sp. z o.o.) prowadzi do wniosku, iż w/w podmiot jest w istocie firmą zajmującą się szeroko rozumianą działalnością budowlaną. Nadto wskazać należy, iż podmiot o numer KRS 00000395604 tj. BINAR sp. z o.o. nie może być również poczytywany jako sąd arbitrażowy powołany przez strony ad hoc z uwagi na całkowitą sprzeczność z nazwą Stałego Niezależnego Międzynarodowego Sądu Arbitrażowego BINAR, którego literalne brzmienie sugeruję instytucjonalny i stały charakter w/w podmiotu.

Dalsze zdumienie pojawiło się, gdy odkryliśmy, iż właścicielem i jedynym członkiem zarządu spółki Binar sp. z o.o. jest ta sama osoba która była jedynym reprezentantem estońskiej spółki OÜ Aaborn na której rzecz nadano klauzulę wykonalności wyrokowi sądu polubownego czyli rzekomego wierzyciela.

W tym miejscu warto postawić zasadnicze pytanie:

Dlaczego w takim razie Sąd Okręgowy w Warszawie XX Wydział Gospodarczy nadał dokumentowi pochodzącemu od firmy budowlanej klauzulę wykonalności i tym samym stworzył tytuł wykonawczy opiewający na kilka milionów złotych?

Art. 1213 k.p.c. wyraźnie wymaga od wnioskodawcy załączenia wyroku sądu polubownego lub ugody przed nim zawartej, a zatem niezbędną czynnością jaką musi podjąć Sąd rozpatrujący sprawę jest ustalenie czy przedstawiony mu dokument jest wyrokiem sądu polubownego, a zatem niezbędne jest ustalenie, czy pochodzi od sądu polubownego. Negatywne ustalenia w tym zakresie zobowiązują Sąd do odmowy nadania w/w dokumentowi klauzuli wykonalności bowiem nie jest on wyrokiem. Powyższe ma tym większe znaczenie, gdy zapis na sąd polubowny wskazuje na Stały Sąd Arbitrażowy – czyli podmiot stały, który można zweryfikować i ustalić czy rzeczywiście jest sądem polubownym i może wydawać wyroki. Niestety swoisty automatyzm w stosowaniu prawa przez Sądy doprowadził do kuriozalnych sytuacji, w których fałszywym wyrokom pochodzącym od nieistniejących sądów arbitrażowych nadaje się klauzę wykonalności. Sprawa jest tym bardziej bulwersująca, iż każdy z rzekomych wyroków opiewał na wielomilionowe kwoty, zaś od uchronienia przedsiębiorców od tak dotkliwych strat wystarczyło zwykłe porównanie numeru KRS z zapisu na sąd polubowny z tym z odpisu aktualnego przedsiębiorców na stronie ministerstwa sprawiedliwości. Powyższe należy traktować jako absolutne minimum, które sąd nadając klauzulę wykonalności wyrokowi sądu polubownego musiał zrobić, zwłaszcza przy wysokości kwoty na którą opiewał w/w wyrok.

Podsumowanie

Mając na uwadze rozważania podjęte w niniejszym artykule, podsumować należy, iż podmiot (osoba fizyczna, osoba prawa), która w wyniku niezgodnego z prawem orzeczenia Sądu w przedmiocie nadania klauzuli wykonalności wyrokowi pochodzącemu od nieistniejącego sądu arbitrażowego(np: Binar) doznała szkody ma roszczenie odszkodowawcze do Skarbu Państwa, który jest odpowiedzialny za szkody wyrządzone wykonywaniem władzy publicznej(w tym przez Sądy powszechne)

Warunkiem przypisania takiej odpowiedzialności jest:

•wystąpienie szkody np. uszczerbek w majątku przedsiębiorcy w wyniku egzekucji kwoty zasądzonej wyrokiem sądu polubownego;

•wykonywanie funkcji władzy publicznej np. przez Sąd wydający postanowienie w przedmiocie nadania klauzuli wykonalności wyrokowi sądu polubownego;

• wyrządzenie szkody działaniami organu władzy publicznej,

• działanie organu władzy publicznej jest niezgodne z prawem np. z przepisami kodeksu postępowania cywilnego dot. sądownictwa polubownego tj. art. 1213 oraz 1214 k.p.c. wymagających załączenia do wniosku o stwierdzenie wykonalności wyroku sądu polubownego wyroku, nie zaś dokumentu pochodzącego od podmiotu, który sądem nie jest bądź sprzecznych z podstawowymi zasadami porządku prawnego;

Do uzyskania odszkodowania niezbędne jest również stosownie do art. 417¹§2 k.p.c. uzyskanie tzw. „prejudykatu” czyli stwierdzenia we właściwym postępowaniu sądowym niezgodności orzeczenia lub decyzji, która wywołała szkodę. Jednocześnie podkreślić należy, iż uzyskanie prejudykatu nie zawsze jest możliwe np. w sprawach egzekucyjnych, co jednak nie wyłącza odpowiedzialności Skarbu Państwa. W sprawach o nadanie klauzuli wykonalności (jak w opisywanym przypadku Binar) wyrokowi nieistniejącego sądu polubownego jako sprawy o charakterze stricte egzekucyjnym do dochodzenia odszkodowania od Skarbu Państwa również nie jest konieczne uzyskanie prejudykatu i od razu można wnieść pozew do sadu powszechnego.

Autor: Adwokat Mariusz Stelmaszczyk i Aplikant Adwokacki Piotr Zieliński

Kontakt: kom: + 48 697 053 659 lub tel: + 48 22 629 00 36